Cùng với hang Thẩm Khương (Tuần Giáo), Thẩm Púa (Mường Ảng) - nơi tìm thấy dấu vết của người Việt cổ, U Va thuộc xã Noong Luống, huyện Điện Biên là một trong không nhiều di tích khảo cổ hiếm hoi của tỉnh Điện Biên.
Mặc dù này nay khu di chỉ khảo cổ độc nhất vô nhị miền biên viễn này dường như đã thực sự biến mất, nhưng cái tên U Va vẫn xuất hiện trong những câu chuyện dân gian, sử thi và truyền thuyết của dân tộc Thái ở Điện Biên thu hút nhiều người hiếu kì về nền văn hóa Tây Bắc.
Mường Thanh, đọc theo âm Thái là Mường Then, dịch theo tiếng Kinh có nghĩa là Mường Trời - là vùng đất đẫm màu huyền thoại, tương truyền đây là một trong những nơi phát tích của tổ tiên con người. Có một chi tiết thú vị, nếu như người Việt (Kinh) có truyền thuyết Lạc Long Quân - Âu Cơ, thì người Thái cũng có câu chuyện tương tự giải thích về sự ra đời của con người.
Vùng đất Mường Then huyền thoại có đến 2 địa danh gắn với sự xuất hiện của tổ tiên người bản địa Tây Bắc. Đó là bản Tẩu Pung thuộc xã Nà Tấu ở phía Đông Bắc, và hồ U Va thuộc xã Noong Luống ở phía Tây Nam huyện Điện Biên. Tẩu Pung tiếng Thái là quả bầu.
Theo truyền thuyết, từ quả bầu đó, người Thái và người Xá, người Kinh, người Lào và các dân tộc khác cùng các loài muông thú, hạt giống được sinh ra. Đáng chú ý, hiện nay ở xã Nà Tấu vẫn có bản Tẩu Pung, tọa lạc trên một ngọn núi có hình dáng rất giống như quả bầu. Còn hồ U Va thuộc địa phận xã Noong Luống, huyện Điện Biên là nơi hai sông Nậm Rốm và Nậm Núa gặp nhau...
Trong các câu chuyện dân gian, sử thi và truyền thuyết dân tộc Thái, ngày xưa, trời (Then) và mặt đất chỉ cách nhau vài sải tay, việc đi lại cũng thuận tiện qua cái thang làm bằng dây sắn rừng (Khau Cát). Và địa điểm để đặt chiếc thang dùng làm đường lên xuống giữa cõi trời và cõi người đó chính là U Va.
Sau này Then chặt đứt thang Khau Cát, cây đa nhà trời hùng vĩ, che lấp cả bản mường, nên các dũng sĩ đã đốn hạ. Cây đổ xuống tạo ra vết trũng hình thành nên hồ U Va. Dấu vết đường lên trời giờ chỉ còn lại hồ U Va, nơi có hai dãy núi Tạo Nón (chàng ngủ) và Náng Nón (nàng ngủ) sừng sững in bóng xuống mặt nước long lanh của hồ U Va đẫm màu huyền tích đến tận ngày nay...
Theo ông Trương Hữu Thiêm, một nhà nghiên cứu văn hóa Thái ở Điện Biên cho biết, thì hồ U Va còn có một giai thoại khác khá lãng mạn và mang tính nhân văn sâu sắc. Chuyện kể rằng, một cặp vợ chồng yêu thương nhau hết mực, chẳng may người vợ bị bệnh mất sớm phải trở về Mường Trời.
Nhớ vợ, người chồng hằng ngày theo lối đường cây đa và dây leo Khau Cát lên thăm vợ. Sợ chồng hay lên thăm sẽ bỏ bê công việc ruộng nương và để con bị đói, người vợ đã gạt nước mắt dùng rìu chặt đổ cây đa, cắt đứt đường lên trời. Khi đổ xuống, gốc cây đa biến thành hồ nước trong xanh, còn phần ngọn thì bay lên hóa vào mây trắng...
Địa danh U Va ẩn chứa nhiều bí ẩn, với nhiều câu chuyện được thêu dệt huyễn hoặc. Ngoài những giai thoại kể trên, U Va còn được coi là nơi tiễn biệt hồn người chết lên trời, với hai bãi đất bí ẩn, là “Khuống xao phi nọi” và “Khuống xao phi nhớ”. Hai bãi đất này theo người dân trong vùng thì nó rất... "thiêng", mỗi bãi rộng gần 1.000m2, điều kỳ lạ là hầu như chẳng có cây cỏ gì mọc được. Đàn trâu bò đi qua đây bao giờ cũng vội vã, dường như có một thứ gì đó vô hình thúc giục, xua đuổi chúng.
Trong khi mở rộng diện tích, san lấp mặt bằng Khu du lịch suối khoáng U Va, những công nhân ở đây đã phát hiện nhiều hiện vật "lạ" tại 2 bãi đất có tên là “Khuống xao phi nọi” và “Khuống xao phi nhớ”.
Tại rìa của bãi “Khuống xao phi nọi”, các nhà khoa học phát hiện một lớp đất màu đen có độ dày trung bình 50-60cm, bên trong có nhiều mảnh gốm sứ, là địa tầng của một nền văn hóa cổ. Phía chân đồi gần bãi “Khuống xao phi nhớ”, trong một chiếc giếng nước được đào sâu 5m, có nhiều đám thóc cháy, bình vò cổ bằng đất nung, cọc gỗ có chốt tre, lưỡi cày sắt. Ngoài ra, các công nhân còn phát hiện được nhiều dây chuyền, vòng và trâm cài tóc bằng kim loại đã bị gỉ sét, cái còn nguyên vẹn, cái đã bị đứt vỡ... Hiện nay, ngoài một số được đưa về Bảo tàng tỉnh Điện Biên, dưới lòng hồ U Va vẫn còn nhiều cột gỗ bằng đầu chưa thống kê được (có thể là hàng trăm cái), cắm sâu xuống lòng đất, theo một đường thẳng hướng Đông - Tây.
Tổng hợp
Quảng cáo
Không có nhận xét nào: